همه کودکان برای رشد و توسعه نیاز به بازی با انواع اسباب بازی‌ها دارند. شاید بعضی افراد گمان کنند که کودکان دارای معلولیت از این قاعده مستثنی هستند. برعکس، اتفاقاً این محصولات به آن‌ها در جهت کسب و پرورش مهارت‌هایی که ممکن است در آن دچار ضعف یا نقص باشند، کمک ویژه‌ای می‌کنند. اسباب بازی کودکان معلول باید از یکسری ویژگی‌های خاصی برخوردار باشد تا بتواند جنبه آموزشی و سرگرمی آن‌ها را پوشش دهد. در ادامه، به بررسی این موضوع می‌پردازیم.
این محصولات باید به گونه‌ای باشند که کودکان دارای معلولیت از طریق آن‌ها بتوانند مهارت‌های حسی، حرکتی، اجتماعی، و تفکری خود را تقویت کنند. برخی از ویژگی‌های مهم در انتخاب اسباب بازی کودکان معلول را در ادامه معرفی می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: تاثیر اسباب بازی بر تربیت کودکان
حساسیت به حواس پنجگانه: این ابزار باید قابلیت تحریک حواس بینایی، شنوایی، لامسه و بویایی کودک را داشته باشند. مانند انواع عروسک با رنگ‌های جذاب و متنوع که حواس بینایی را تحریک می‌کنند.
تناسب با نیازهای حرکتی: بهتر است اسباب بازی کودکان معلول از نظر اندازه، وزن، و ساختار، با نیازهای حرکتی آن ها تطابق داشته باشد تا بتوانند به راحتی با آن تعامل کنند. مانند توپ‌های پارچه‌ای.
تشویق به تعامل اجتماعی: امکان ایجاد تعامل و ارتباط با دیگر کودکان یا حتی افراد بزرگتر در انتخاب اسباب بازی برای کودکان معلول بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، مناسب است محصولی انتخاب شود که این ویژگی را داشته باشد، به عنوان مثال بازیهای سازه‌ای که این همکاری را بیشتر می‌کند.
تنوع در فعالیت: اسباب بازی کودکان معلول باید انواع فعالیت‌ها و بازیهای مختلف را پشتیبانی کنند تا آن ها از تجربیات گوناگون بهره‌مند شوند. مانند انواع مختلفی از پازل، رنگ آمیزی، و بازیهای شناختی.
تشویق به تفکر و خلاقیت: قابلیت تشویق به تفکر منطقی و ایجاد خلاقیت در اسباب بازی برای کودکان معلول انتخاب می‌کنیم بسیار مهم است. برای این منظور لگوهای بزرگ انتخاب مناسبی هستند. والدین با دقت به این نکات می‌توانند ابزارهای مناسبی را برای این کودکان انتخاب کنند و برای آن‌ها فرآیند یادگیری و رشد را بهبود بخشند.
به طور مشخص نمی‌توان محصولات خاصی را نام برد که برای کودکان دارای معلولیت مناسب نباشند. اما والدین باید با در نظر گرفتن نوع معلولیت فرزند خود، نمونه های مناسبی را برای خرید اسباب بازی انتخاب کنند. زیرا وقتی ابزاری در اختیار کودک قرار گیرد که در استفاده از آن ناتوان باشد، ممکن است حس ناامیدی و سرخوردگی در او شکل بگیرد.
به عنوان مثال، برای کودکانی که از لحاظ بینایی دچار مشکل هستند، خریدن پازل با تکه‌های خیلی ریز مناسب نیست. باید از پازل‌ها با تکه‌های بزرگتر استفاده شود تا این تجربه بازی برای آنان مفید و لذت‌بخش باشد.
حالا که صحبت از کودکان دارای معلولیت شد، خوب است که چند نکته در رابطه با چگونگی رفتار با این کودکان را هم با هم مرور کنیم. در ادامه بعضی از نکاتی که در رفتار با کودکان دارای معلولیت حائز اهمیت هستند را معرفی خواهیم نمود.
احترام به اختلافات: اولین و مهم‌ترین نکته در رفتار با کودکان دارای معلولیت احترام به اختلافاتشان است. هر کودک دارای نیازها و ویژگی‌های خود است و این اختلافات باید با احترام مورد قبول قرار گیرند.
تسهیل در دسترسی: تا جایی که امکان پذیر است، کودک را به محیط‌هایی ببرید که امکانات لازم برای افراد معلول را داشته باشند تا کودک احساس راحتی بیشتری بکند.
حمایت از استقلال: تشویق به استقلال و خودکفایی از جمله نکات مهم در رفتار با این کودکان است. این امر شامل تشویق به انجام وظایف روزمره‌شان به صورت مستقل می‌شود.
توجه به نیازهای آموزشی: در صورتی که کودک دارای نیازهای آموزشی خاصی است، همکاری با مربیان و متخصصان مربوطه برای ارتقاء مهارت‌هایشان بسیار مفید است. به طور مثال، اگر کودک در جهت بهبود مهارت‌ها نیاز به ابزاری مانند اسباب بازی کودکان معلول دارد، آن را در اختیار کادر آموزشی قرار دهیم.
رفتار دیگران: به دیگران آموزش دهید که چگونه با کودکان دارای معلولیت برخورد کنند و به آن‌ها احترام بگذارند. اما طوری رفتار نکنند که کودک متوجه ترحم در رفتار آن‌ها شود.
تشویق به شرکت در فعالیت‌ها: کودکان دارای معلولیت نیز به عنوان اعضای فعال جامعه باید در فعالیت‌ها و رویدادها شرکت کنند. ایجاد فرصت‌های مختلف برای شرکت آنان در فعالیت‌های گروهی، اجتماعی و آموزشی بسیار ارزشمند است. در راستای این مسئله، می‌توان با تهیه اسباب بازی مناسب برای کودکان معلول، به تعامل بهتر این کودکان با دیگر همسالانشان کمک کرد.
این نکات می‌توانند به والدین و مربیان کمک کنند که با دقت و حساسیت بیشتری به کودکان دارای معلولیت نزدیک شوند و فرایند رشد و توسعه‌شان را بهبود بخشند. امیدواریم در این مقاله توانسته باشیم اطلاعات مفیدی در خصوص اسباب بازی کودکان معلول و رفتارهای مناسب با این کودکان ارائه دهیم تا به سلامتی و شادابی آن‌ها کمک کنیم.
