دروغ گفتن کودکان، هر چند درباره مسائل بی‌اهمیت باشد، اما باعث نگرانی والدین می‌شود. کودکان ممکن است به دلایل مختلفی از گفتن حقیقت درباره هر موضوعی طفره بروند. در این مقاله به علل دروغ گفتن کودکان و چگونگی برخورد با کودک دروغگو می‌پردازیم. اما نکته مهم درباره این موضوع این است که والدین باید بدانند که کودکان از تمام رفتارهای آنها بصورت دقیق الگوبرداری می‌کنند. پس، شما والدین باید صداقت در گفتگو با کودکانتان را در اولویت قرار دهید.
دلایل دروغ گفتن کودکان
کودکان معمولا از 4 سالگی به دروغ و حقیقت موضوعات پی می‌برند. اگرچه دروغ گفتن کودکان ممکن است موضوعی نگران کننده باشد، اما همانند دیگر رفتارهای اشتباه کودکان، اگر در همان سنین آموزش صحیح و مناسب ببینند و با آگاهی با آنها برخورد شود، قابل حل می‌باشد. در ادامه به علل دروغ گفتن کودکان می‌پردازیم. دلایل دروغ گفتن کودکان می‌تواند متنوع باشد. در زیر به برخی از دلایل شایع دروغ گفتن کودکان اشاره می‌شود.
خجالت و ترس از مواجهه با عواقب
کودکان گاهی از ترس و خجالت از مواجهه با عواقب منفی، به دروغ گفتن پرداخته و تلاش می‌کنند تا از مسئولیت‌ها یا مشکلاتی که ممکن است با دروغ گفتن به وجود آید، فرار کنند. این ترس ممکن است به دلیل تجربیات گذشته یا تنبیه‌ها یا ترس از ناراحت کردن والدین و محیط اطراف باشد.
به عنوان مثال، اگر یک کودک در یک وضعیت خاص ترسناک یا تنبیه‌آور قرار گرفته باشد، ممکن است به دلیل تجربه ناپسند از آن وضعیت، ترجیح دهد با گفتن دروغ از مسئولیت‌ها و اتفاقات احتمالی فرار کند. همچنین، خجالت از وضعیت خود و ترس از مواجهه با ناراحتی والدین می‌تواند دلیلی برای دروغ گویی باشد.
در این حالت، ایجاد یک محیط ارتباطی آرام برای گفتگو با کودکان، افزایش اطمینان آنان از اینکه حتی در مواقع خطا یا اشتباهات، والدین همچنان آنها را حمایت می‌کنند، می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین، اهمیت آموزش به کودکان در مورد اثرات مثبت صداقت نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
تمایل به جلب توجه
بعضی از کودکان به دلیل تمایل به جلب توجه از سوی والدین یا اطرافیان خود، به دروغ گفتن متوسل می‌شوند. این تمایل ممکن است به دلیل نیاز به توجه، احساس قدرت یا حتی رقابت با دیگران باشد. آنها احساس می‌کنند که با گفتن داستان‌ها و دروغ‌های جذاب تر، می‌توانند توجه بیشتری را به خود جلب کنند.
به عنوان مثال، یک کودک ممکن است در خانه یا در محیط مدرسه به دلیل کمبود توجه، احساس کند که با گفتن یک داستان جذاب یا دروغ، می‌تواند توجه والدین یا دیگران را به سمت خود جلب کند. در این مواقع، توجه به نیازهای احساسی آنان می‌تواند به کاهش نیاز به دروغگویی کودکان کمک کند. همچنین، اهمیت تشویق به اظهار حقیقت و ارائه فرصت‌های مثبت برای جلب توجه در موارد صحیح نیز از اهمیت ویژه برخوردار است.
نداشتن تجربه در زندگی
نداشتن تجربه کافی در زندگی می‌تواند یکی از دلایل دروغگویی کودکان باشد. زمانی که کودکان تجربه‌های کافی در درک و فهم از مفاهیم را نداشته و در مواجهه با واقعیت‌های زندگی سختی کشیده باشند، ممکن است به دروغ گفتن متوسل شوند.
به عنوان مثال، اگر یک کودک در مواجهه با یک وضعیت پیچیده یا ناخوشایند، احساس بی تجربگی کند و قادر به درک کامل و اصولی از موقعیت نداشته باشد، ممکن است به دروغ گفتن بپردازد و داستان خود را تغییر دهد تا از سختی‌ها یا مسائل پیچیده فرار کند. در این حالت، حمایت والدین در ارائه یک محیط آرام حاصل از تجربیات بهتر می‌تواند به کودک کمک کند.
ایجاد فرصت‌های مناسب برای گفتگو و ارتباط با کودک، تشویق به اظهار حقیقت و به اشتراک گذاری تجربیات مفید می‌تواند کودکان را در مقابله با چالش‌ها و درک بهتر از واقعیت‌ها کمک کند تا به دروغگویی نیازی نداشته باشند.
تخیل و بازی
در برخی مواقع، کودکان از دروغ به عنوان یک شکل از بازی و تخیل استفاده می‌کنند. این رفتار ممکن است به دلیل تمایل طبیعی کودکان به بازی و خلق داستان‌های جدید با اسباب بازی های مختلف باشد. در حین بازی، ذهن کودکان به طور طبیعی درگیر دنیای خیالی می‌شود و آنها ممکن است به داستان‌ها و واقعیت‌های خود رنگ و هیجان بیشتری بدهند تا از تخیلات خود لذت ببرند.
به عنوان مثال، یک کودک ممکن است در بازی با اسباب‌بازی‌ها یا هر موضوع دیگر، داستان‌هایی را به وجود بیاورد که به نظر واقعی نیاید. این اظهارات و دروغ‌ها معمولاً جزو عناصر بازی و خلق داستان‌های خود کودک محسوب می‌شوند. برای مدیریت این موقعیت، والدین می‌توانند از این فرصت برای تشویق خلاقیت و تخیل کودکان استفاده کنند.
از آنجایی که تخیل و خلق داستان جزو عناصر مهم توسعه فردی کودکان است، والدین می‌توانند این جنبه را تقویت کرده و در همین حین به کودکان آموزش دهند که در مواقع دیگر باید صداقت را حفظ کنند و از دروغ گفتن خودداری کنند.
تقلید از رفتارهای محیط
بعضی از کودکان ممکن است رفتار دروغ گویی را از محیط خود الگوبرداری کنند. این به این معناست که کودکان دروغ گویی را در محیط خانه، مدرسه یا اطراف خود مشاهده کرده و این رفتار را به عنوان یک الگو برای خود انتخاب کرده‌اند. زمینه‌های مختلفی مانند خانواده، دوستان، یا همسالان می‌توانند محیط‌هایی باشند که کودکان از آنها رفتارها و اعمال را یاد می‌گیرند.
اگر در محیطی خاص، دروغگویی به عنوان یک راه برای مواجهه با مسائل یا برقراری ارتباط با دیگران دیده شود، کودکان ممکن است این رفتار را تقلید کنند. برای مدیریت این موقعیت، والدین می‌توانند با تشویق به اظهار حقیقت و نشان دادن اینکه دروغ گویی به دلیل الگوبرداری از دیگران ممکن است به چه مشکلاتی منجر شود، می‌تواند به شکلی مثبت بر رفتارهای کودکان اثر بگذارد.
با بررسی دقیق‌تر و درک عمیق‌تر از دلایلی که کودکان را به دروغگویی وادار می‌کند، والدین می‌توانند با رویکردهای موثرتر به مدیریت این رفتارها پرداخته وکودکان را به صداقت و راست‌گویی تشویق کنند.
با کودک دروغگو چگونه برخورد کنیم؟
بعد از بررسی علل دروغگویی در کودکان، لازم است راهکارهایی را در مواجه با آنها در نظر بگیرید تا این مشکل را به بهترین شکل رفع کنید. در ادامه، چند راهکار ارائه می‌شود:
با کودک خود دوستانه رفتار کنید
به گونه‌ای با کودکتان رفتار نکنید که اگر دروغی گفت، از ترس نتواند با شما در میان بگذارد. همیشه به او یادآوری کنید که در هر شرایطی کنار او هستید و او را حمایت می‌کنید.
تشویق به راست‌گویی
اگر کودک شما عادت به دروغ گفتن و پنهان کاری دارد، با او به آرامی صحبت کنید و به او مهارت‌های لازم را آموزش دهید. سپس، برای هر باری که رفتار صادقانه‌ای داشت که قبل‌تر در مواقع مشابه، دست به دروغگویی میزد، برای او جایزه کوچکی در نظر بگیرید.
والدینی سخت‌گیر نباشید
از کودکان به اندازه توانشان توقع داشته باشید. معمولاً والدین سخت‌گیر دروغگوهای قهاری پرورش می‌دهند. هر اندازه سختگیری کنید کودک شما برای راحتی از ملامت شما، راه سریع تر یا همان دروغ را انتخاب خواهد کرد.
روشن کردن عواقب دروغ
گاهی دروغ گفتن در کودکان منجر به آسیب جدی به خودشان یا دیگران می‌شود. کودکان را از عواقب دروغ‌هایی که ممکن است بگویند، آگاه سازید. این کار را می‌توانید در بازی های مختلف و با استفاده از نمایش با عروسک انجام دهید.
بیشتر بخوانید: تاثیر اسباب بازی در تربیت کودک
تنبیه نکنید
اگر برای دروغ گفتن کودکتان برای او تنبیه‌های سختی را در نظر می‌گیرید، انتظار داشته باشید که احتمالاً باعث شود او دروغ‌های بیشتری به شما بگوید. بهتر است کودک همیشه احساس کند که شما یک دوست و همراه قابل اعتماد برای او هستید.
چه زمانی دروغگویی کودکان مشکل جدی تلقی می‌شود؟
کودکان از 4 تا حدود 7 سالگی به دلایلی که به آن اشاره کردیم ممکن است متوسل به دروغگویی شوند. اما بعد از گذر از این دوره، اگر شما همچنان شاهد دروغگویی فرزندتان بودید، لازم است مشکل آن را ریشه‌یابی کنید و با یک روانشناس در این حوزه مشورت کافی داشته باشید. دروغگویی در بزرگسالی نشانه ضعف در اعتماد به نفس و اضطراب می‌باشد.
کلام آخر
کودکان ممکن است به دلایل مختلفی نظیر ترس از تنبیه یا نیاز به توجه بیشتر، به دروغگویی متوسل شوند. والدین مسئولیت دارند تا با آگاهی کافی، به جای تنبیه و سرزنش، آنها را راهنمایی کنند. برقراری ارتباط با کودکان و ایجاد اعتماد، می‌تواند از دروغگویی جلوگیری کند.
